Από τις αρχές της δεκαετίας των 80s το αμερικανικό πεδίο τηλεθέασης βρίσκεται σε ένα αρκετά μεταβατικό στάδιο. Ιδιαίτερα προς τα τέλη της δεκαετίας, παρόλο τον υπερκορεσμό από ανεπιτήδευτες σαπουνόπερες και συμβατικές κωμικές sitcoms σειρές, οι οποίες αποσκοπούσαν σε εύκολο γέλιο με τα απλά σενάρια και ρηχούς χαρακτήρες, υπήρξαν και σειρές οι οποίες εισήγαγαν το φαινόμενο καλτ στην τηλεόραση. Σειρές όπως Cheers (1982-1993), Knight Rider (1982-1986) και Star Trek: The Next Generation (1987-1994) και αργότερα στα 90s Friends (1994-2004) και Seinfeld (1989-1998) -όπου εμφανίστηκε και ο όρος του binge-watching- είχαν ακολούθους οι οποίοι παρόμοια με τις cult κινηματογραφικές ταινίες, όχι απλά τις παρακολουθούν, αλλά επαναλάμβαναν με επιμονή, ακούραστα και εξονυχιστικά τις προβολές αυτών. Η τελετουργία της αέναης επανεθέασης και μαραθώνιων επεισοδίων, συγκεκριμένα στην τηλεόραση, βρίσκεται εδώ και καιρό βαθιά ριζωμένη στη μαζική και pop κουλτούρα.
Σήμερα στην χρυσή εποχή της τηλεόρασης, όταν αναφέρουμε το καλτ, κάνουμε πλέον λόγο για τηλεοπτικό δράμα και σκεφτόμαστε σειρές όπως Breaking Bad (2008-2013), The X-Files (1993-2018), True Detective (2014-), Lost (2004-2010), Hannibal (2013-2015) και λοιπά. Κάθε μια από αυτές τις σειρές έχει καταφέρει ομοίως να επενεργήσει πάνω στο κοινό σαν «ηλεκτρονικό ναρκωτικό», δημιουργώντας ισχυρούς πυρήνες λατρών. Η τηλεοπτική περιρρέουσα κουλτούρα, καιρό τώρα βρίθει από καλτ, οι οποίες ακολουθούν πληθώρα κριτηρίων όπως την νοσταλγία, την εκκεντρικότητα, την πρωτοποριακότητα, την δημοφιλία ή και άλλοτε συγχέουν τον θαυμασμό τους με πρόσωπα (λ.χ. ηθοποιούς, σκηνοθέτες, συγγραφείς) και με αξιομνημόνευτους χαρακτήρες, σκηνές ή φράσεις. Η διαφορά τώρα είναι, ότι όλων αυτών έχει προηγηθεί το TwinPeaks (Τηλεοπτική Σειρά 1990-1991).
Το δίκτυο ABC είναι αυτό που θα προβάλει την άνοιξη του 1990 για πρώτη φορά στο αμερικανικό κοινό του, την τηλεοπτική σειρά Twin Peaks και σχεδόν αμέσως · εθνικός αναβρασμός, αναστάτωση και έξαψη γύρω από το φλέγον ερώτημα του ποιος σκότωσε την Laura Palmer! Η τηλεόραση σαν μέσο και η τηλεθέαση σαν εμπειρία δεν θα ήταν ποτέ ξανά ίδιες με πριν. Είναι η πρώτη φορά που η δομή της επεισοδιακής επίλυσης του μυστηρίου, έσπαγε παντελώς, όπως και η δραματική αλλαγή στο ύφος και το οπτικό στυλ. Σηματοδοτείται ένα σημείο καμπής στην ιστορία της τηλεόρασης, αφού πλέον εισάγεται ο κινηματογραφικός αινιγματισμός και αισθητική στην μικρή οθόνη.
Οι δημιουργοί του Twin Peaks είναι ο συγγραφέας Mark Frost και σκηνοθέτης David Lynch, όπου χτίσανε ένα σκοτεινό σύμπαν και ένα δυσνόητο μυστήριο. Δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζονται όμως, η πρώτη τους κοινή δουλειά θα ήταν το Venus Descending (1987), ένα biopic της γνωστής ηθοποιού Marilyn Monroe βασισμένο στο βιβλίο Goddess. Οι Warner Bros. ήταν αυτοί που προσέλαβαν τον Lynch να σκηνοθετήσει και μαζί με τον Frost να γράψουν το σενάριο, αλλά αργότερα ακύρωσαν την ταινία λόγω συσχετισμού με τους Kennedys. Ο David Lynch είχε ήδη αποδείξει ότι μπορεί να διαχειριστεί με επιτυχία και ευστοχία, τουλάχιστον κινηματογραφικά με το Blue Velvet (1986), μια διαστρέβλωση του αμερικανικού ονείρου, προσεγγίζοντας την ζωή γύρω από μια μικρή «white picket fence» προαστιακή πόλη. Αυτό προσπαθεί ο David Lynch να αναδημιουργήσει και να επαναλάβει, τι είναι λοιπόν το τηλεοπτικό φαινόμενο Twin Peaks;
Η σειρά Twin Peaks σίγουρα δεν εντάσσεται σε ένα είδος. Είναι μια υβριδική ύφανση πολλαπλών και ποικίλων στρωμάτων, μια μείξη μεταξύ σοβαρού μυστηρίου και αστυνομικής έρευνας, με το δράμα των σαπουνόπερων αλλά και με την τσαπατσουλιά των κωμωδιών και άλλοτε με σοκαριστικό τρόμο είτε με ρομαντικές και ποιητικές στιγμές. Καλύπτει το πλήρες φάσμα του τι είναι η ζωή, μια πολύπλευρη, ρεαλιστική αλλά και σουρεαλιστική αποτύπωσή της στην τηλεόραση · πράγμα που δεν είχε αποπειραθεί ποτέ άλλοτε σε αυτό το μέσο και σε τέτοιο βαθμό.
Η σειρά καινοτομεί και στην αλλαγή της αφηγηματικής δομής του Arc ή αλλιώς τόξο ιστορίας. Συνήθως οι σειρές είχαν επεισοδιακή μορφή όπου η διερεύνηση της αλήθειας ολοκληρωνόταν σε μερικά, αν όχι σε ένα επεισόδιο. Το Twin Peaks σπάει την νόρμα και αρνείται διακαώς να αποκαλύψει και να κλείσει τη κάθε, αλλά και τη βασική ιστορία και τα μυστικά που την περικλείουν. Η σειριακή αφήγηση και η διαπλοκή και διασύνδεση ιστοριών, βρίσκει επιτέλους μέρος στις τηλεοράσεις. Κάθε επεισόδιο θέτει ερωτήματα και το κάθε ερώτημα το ακολουθούν περεταίρω αινίγματα, τα οποία σπανίως απαντώνται και χωρίς απόλυτη σαφήνεια. Οι τηλεθεατές και οι ακόλουθοι είναι αυτοί οι οποίοι καλούνται να αποκωδικοποιήσουν τις πολλαπλές πραγματικότητες, όνειρα, το υπερφυσικό, doppelgangers και τα στοιχεία που αποκαλύπτονται και να αμφισβητήσουν ή να διαψεύσουν τις δικές τους θεωρίες που είχαν σχηματίσει μέχρι πρότινος.
Στην μικρή πόλη του Twin Peaks, είναι εγκατεστημένοι αξιομνημόνευτοι και εικονικοί χαρακτήρες, που βέβαια δεν είναι αυτό που δείχνουν. Ο κάθε κάτοικος θα μπορούσε να είναι ύποπτος και όλοι έχουν να κρύψουν κάτι. Οι αθώες εμφανίσεις δεν πείθουν και το μυστήριο περιπλέκεται. Τρανταχτό παράδειγμα των πολυδιάστατων και περίπλοκων προσωπικοτήτων που έχουν γραφτεί για την σειρά είναι η Laura Palmer (Sheryl Lee), η «Homecoming Queen», όπου μετά τον θάνατό της, κοινό και οι ίδιοι οι χαρακτήρες συνειδητοποιούν τα σκοτεινά μυστικά της που αποκαλύπτονται από τον Dale Cooper (Kyle MacLachlan), τον εκκεντρικό και σίγουρα εναλλακτικό ειδικό πράκτορα του FBI.
Καθ’ όλη τη διάρκεια των δύο κύκλων της σειράς, ο David Lynch σκηνοθέτησε μόνο 6 επεισόδια και έδωσε τη σκυτάλη για τα υπόλοιπα σε παραπάνω από 10 άλλους σκηνοθέτες, οι οποίοι τίμησαν το εκκεντρικό, πιονιέρο και ρηξικέλευθο όραμα που εγκαθίδρυσε, προσδίδοντας βέβαια ο καθένας το δικό του στυλ και ιδιαιτερότητες στο ύφος του εκάστοτε επεισοδίου. Η παραγωγή του Frost και Lynch έδινε βάση στην κινηματογραφία και φωτογραφία και σε καινοτομίες ή και σε κοινές πρακτικές στην κάμερα. Η οπτική γλώσσα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων πλάνο-αντιστροφή πλάνου σε διάλογο, περίεργες γωνίες κάμερας για να δοθεί έμφαση στην συναισθηματική δυσφορία, βάθος στο πεδίο θέασης, κίνηση κάμερας για την δραματοποίηση σκηνών και καταστάσεων, μεγάλη διάρκεια σκηνής πάνω σε ένα συναίσθημα, λεπτομέρεια ή στοιχείο, άδειο κάδρο ως δυσοίωνο σημάδι ή και ένα ήρεμο και ακούνητο πλαίσιο για την ενίσχυση του φόβου και ανησυχίας. Πολλά από αυτά ήδη δοκιμασμένες τακτικές σε ταινίες τρόμου και μυστηρίου, αλλά επανεφευρημένες για τις ανάγκες της τηλεόρασης. Αυτή η σινεματική έκφραση δημιουργεί ασάφεια και ανασφάλεια γύρω από το οτιδήποτε βλέπει και νιώθει κανείς καθιστώντας την μια από τις πιο εξεζητημένες οπτικές τεχνικές.
Αλλά και η ατμόσφαιρα και η ψυχολογική διάθεση είναι επιτηδευμένη και δεν είναι περίεργο που πολλές σειρές μετά το Twin Peaks προσπάθησαν να την αντιγράψουν, είτε συνειδητά είτε όχι. Και γενικότερα η θεματική που η σειρά πραγματεύεται, το τι κρύβεται πίσω από μια αθώα και μικρή πόλη και την φαινομενικά ομαλή, εξιδανικευμένη και ιδανική ζωή στην ακίνδυνη και πατριωτική Americana. Το Lynchian μοτίβο παίρνει μορφή, αφού όπως και με την προηγούμενη ταινία του Blue Velvet, το μυστήριο λαμβάνει χώρα σε «white picket fence» πόλη ξυλουργίας και μέσα από ένα έγκλημα, σκοτεινά μυστικά αποκαλύπτονται ενώ το αμερικανικό όνειρο μεσοαστικής ζωής παραποιείται. Ο συμβολισμός σκηνών, πλάνων και αντικειμένων είναι επίσης ένα ακόμη χαρακτηριστικό του David Lynch. Ακόμα και η παραμικρή λεπτομέρεια παίζει σημαντικό ρόλο και πάντα υπάρχει ένα βαθύτερο νόημα· τίποτα από αυτά που βλέπουμε αλλά και ακούμε -κάθε συναισθηματική διάθεση, χαρακτήρας ή κατάσταση έχει την αντίστοιχη σύνθεση από το κύριο μουσικό θέμα- δεν είναι τυχαίο.
Το μεγάλο και ανυπέρβλητο κατόρθωμα του David Lynch είναι να καταφέρει να πλαισιώσει μια κινηματογραφική σουρεαλιστική προσέγγιση γύρω από τις προαστιακές μικρές πόλεις και μια σκοτεινή παραλλαγή του αμερικανικού ονείρου, γύρω από την μικρή οθόνη. Ωστόσο το επίτευγμα του ήταν πολύ φιλόδοξο για την εποχή του, με την αφηγηματική και θεματική πυκνότητα και ποικιλία και το όριο μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας αμυδρό, οι θεατές αναγκάζονται να βγάζουν δικά τους συμπεράσματα και δίνουν νόημα στις θεωρίες. Και απ’ ότι φάνηκε το αμερικανικό κοινό δεν ήταν έτοιμο για κάτι τέτοιο αφού νωρίς μέσα στην δεύτερη σεζόν το δίκτυο ABC ανάγκασε τους Lynch και Frost να απαντήσουν στο ερώτημα που δεν είχαν ποτέ πρόθεση να αποκαλύψουν και με το που αποκαλύφθηκε ο δολοφόνος της Laura Palmer η μαγεία χάθηκε, ο Lynch αποχώρησε και τελικά η σειρά ακυρώθηκε. Όπως είπε ο David Lynch, είχαν μια χήνα που έκανε χρυσά αυγά -το μυστήριο του ποιος σκότωσε την Laura- και αποφασίστηκε να την εγκαταλείψουν.
Εντούτοις ο Lynch επέστρεψε στο τέλος της σειράς για να σκηνοθετήσει το τελευταίο επεισόδιο, αφήνοντας ένα αδιανόητο «Cliffhanger», στρώνοντας έτσι τον δρόμο για μια prequel ταινία την Twin Peaks: Fire Walk With Me (1992) και 25 χρόνια αργότερα την τρίτη σεζόν Twin Peaks: The Return (2017), όπου θα συνδημιουργούσε με τον Mark Frost.
Το Twin Peaks εισήγαγε επιτυχώς ιστορίες και πλοκή που περιφέρονται γύρω από ένα βαθύτερο μήνυμα και μυστήριο, το οποίο δεν χρειάζεται απαραίτητα να επιλυθεί. Άλλαξε ο τρόπος με τον οποίο οι συγγραφείς δημιουργούν ένα τηλεοπτικό έργο και το κοινό βλέπει τηλεόραση. Οι μεν καλούνται να δώσουν έμφαση στο ταξίδι από τον προορισμό και οι δε, βιώνουν πια μια τηλεόραση γεμάτη δυνατότητες και μυστήριο. Για αυτόν τον λόγο η σειρά είχε και έχει μεγάλη επιτυχία στην pop κουλτούρα με άκρως πιστούς καλτ ακολούθους. Ήταν μια εκπομπή που προετοίμασε το «Binge-watching» περιβάλλον του σήμερα και βοήθησε να αναγνωριστεί ευρέως η τηλεόραση ως ένα μέσο καλλιτεχνικής αφήγησης και ως μορφή τέχνης, το λεγόμενο Auteur TV.
Μοιραστείτε το άρθρο μας
Σχετικά με τον Author
Η ζωή του φαίνεται να βρίσκεται σε beta version, το οποίο βασικά σημαίνει «ακόμα δεν λειτουργεί». Για αυτό αναζητά καταφύγιο στα σινεμαδάκια της Αθήνας και την θαλπωρή της μεγάλης οθόνης. Αδιόρθωτος σινεφίλ και παθιασμένος με την τέχνη, το γιατί επέλεξε να γίνει Software Engineer, μόνο αυτός το ξέρει .
